تاثیر سطوح مختلف شوری بر جوانه زنی و استقرار چند رقم پسته

شوری یکی از مشکلاتی است که کشاورزی را در بسیاری از نقاط جهان تهدید می کند. این کشکل در مناطق خشک و نیمه خشک بسیار حادتر می باشد. روش های مقابله با شوری یکی اصلاح و بهسازی خاک و آب و دیگری استفاده از گیاهان با ارقام متحمل به شوری است. پسته از محصولاتی است که کشت آن از زمان های بسیار دور در ایران رواج داشته و در حال حاضر نیز عمده ترین محصول صادراتی کشاورزی محسوب می گردد. ایران با دارا بودن بیش از 50 درصد از حجم و ارزش صادراتی پسته مقام اول را در دنیا دارد. با توجه به تحمل نسبی از گیاه به شوری و وسعت زیاد مناطق دارای مشکل شوری در کشور، به نظر می رسد پسته گیاه مناسبی برای بسیاری از مناطق شور کشور می باشد. تحقیق حاضر به منظور تغیین قدرت جوانه زنی و استقرار چهار رقم پسته به نام های احمد آقایی، بادامی، اوحدی و کله قوچی در سطوح مختلف شوری انجام گرفت. پسته وحشی (بنه) در هیچکرام از تیمارهای شوری جوانه نزد و لذا از آزمایش حذف گردید و تحقیق بر روی سایر ارقام انجام گرفت. آزمون جوانه زنی در ظروف پلی اتیلن که کاغذ صافی در کف ظرف و روی بذر قرار می گرفت انجام شد. جهت مطالعه استقرار در محیط های شور ابتدا بذور در ظرف کشت سبز گشته و سپس به گلدان های پلاستیکی حاوی پرلیت منتقل گردیدند. طی مدت سه ماه نهال های پسته با محلول غذایی جانسون با نصف غلظت (نیم جانسون) با هدایت الکتریکی 5/0 دسی زیمنس بر متر و ph6/65 آبیاری شدند. پس از سه ماه رشد، محلول غذایی با استفاده از کلریدسدیم خالص تا سطوح 120،80،40،20 و 160 میلی مولار شور گردید. هدایت الکتریکی این محلول ها به ترتیب 7/2، 4/5، 8/10، 2/16 و 6/21 دسی زیمنس بر متر بود. این آزمایش در قالب طرح فاکتوریل کاملا تصادفی و به صورت گلخانه ای انجام گرفت. بیشترین درصد جوانه زنی در شوری های پایین (تا 7/2 دسی زیمنس بر متر) متعلق به رقم احمد آقایی بود. اما با افزایش شوری این حد رقم بادامی بالاترین درصد جوانه زنی را نشان داد. در مرحله استقرار، رقم احمد آقایی بیشترین رشد در تیمارهای مختلف شوری داشته و دارای بیشترین وزن تراندام هوایی و ریشه نسبت به بقیه ارقام بود. رقم کله قوچی حساس ترین رقم هم برای جوانه زنی و هم استقرار بود، ضمن اینکه کاهش وزن تر در ارقام احمد آقایی، بادامی، و اوحدی با افزایش شوری از 4/5 دسی زیمنس بر متر و برای کله قوچی از 7/2 دسی زیمنس بر متر مشاهده گردید. لذا به نظر می رسد بهترین رقم برای جوانه زنی در محیط های شور بادامی و جهت استقرار رقم احمد آقایی می باشد. اثر متقابل شوری و رقم نشان داد که شوری باعث افزایش غلظت سدیم و کلر در اندام هوایی و ریشه شده که این افزایش در رقم متحمل کمتر از رقم حساس بوده است. ضمن اینکه اندام هوایی دارای سدیم کمتری نسبت به ریشه بوده و این امر در مورد کلرید بر عکس بود. شوری باعث کاهش جذب نیتروژن توسط اندام هوایی گردیده و در مقابل جذب فسفر را افزایش داد. این افزایش در نسبت سدیم به پتاسیم نیز مشاهده گردید. جذب عناصر میکرو از قبیل آهن، روی، مس و غیره تا حدی از شوری افزایش یافته و پس از آن کاهش یافت ضمن اینکه رقم متحمل توانایی بیشتری را در انتقال عناصر غذایی از ریشه به اندام های هوایی تحت تاثیر شوری نشان داد.